මෙරට දරුණුතම සමුද්‍ර පරිසර දූෂණයට හේතු වූ බවට තීන්දු කරමින් අධිකරණයෙන් නියම කරන ලද අමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 1ක වන්දි ගෙවීම ප්‍රතික්ෂේප කරන බව සිංගප්පූරු නැව් සමාගම නිවේදනය කර තිබේ.

AFP සමඟ පැවති විශේෂ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී, X-Press Feeders හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ෂ්මුවෙල් යොස්කොවිට්ස් පැවසුවේ ගෙවීම ගෝලීය නැව්ගත කිරීම කෙරෙහි පුළුල් පරාසයක බලපෑම් ඇති කරන බවත් එය ‘භයානක පූර්වාදර්ශයක් සකසන’ බවත්ය.

නයිට්‍රික් අම්ල කාන්දුවක් හේතුවෙන් ඇති වූ බවට විශ්වාස කෙරෙන ගින්නකින් පසු 2021 ජුනි මාසයේදී කොළඹ වරායෙන් ගිලී ගිය එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව සමාගම විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද්දකි.

එහි භාණ්ඩ තොගයට අම්ල සහ ඊයම් කුට්ටි ඇතුළු භයානක භාණ්ඩ බහාලුම් 81ක් සහ ප්ලාස්ටික් පෙති ටොන් සිය ගණනක් ඇතුළත් විය.

කාන්දු වන නයිට්‍රික් අම්ලය බෑමට කටාර් සහ ඉන්දියාවේ වරායන් නෞකාවට අවසර දීම ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.

නෞකාවෙන් නිකුත් වූ ටොන් ගණනක ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් කැටිති ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර වෙරළ තීරයේ කිලෝමීටර් 80ක වෙරළ තීරයක් යට කළේය.

මාස ගණනාවක් මෙරට මසුන් ඇල්ලීම තහනම් විය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ජූලි මාසයේදී සමාගමට නියෝග කළේ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 1ක ආරම්භක වන්දියක් වසරක් ඇතුළත ගෙවන ලෙසයි.

පළමු වාරිකය වන අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 250ක් අඟහරුවාදා වන විට ගෙවිය යුතුය.

අධිකරණය නියම කළ හැකි පරිදි අනාගතයේදී ‘වෙනත් සහ තවත් ගෙවීම්’ කිරීමට ද සමාගමට නියෝග කළේය.

යොස්කොවිට්ස් දඩයේ ස්වභාවය ප්‍රතික්ෂේප කළේය.

“අපි ගෙවන්නේ නැහැ, මොකද සමුද්‍රීය වෙළඳාමේ සමස්ත පදනමම වගකීම් සීමාව මත පදනම් වී ඇති නිසා. මෙම තීන්දුව වගකීම් සීමාව අඩපණ කරනවා,” ඔහු AFP වෙත පැවසීය.

“තීන්දුව සඳහා වන ඕනෑම ගෙවීමක් අනාගතයේදී සමුද්‍රීය සිදුවීම් විසඳන්නේ කෙසේද යන්න සඳහා භයානක පූර්වාදර්ශයක් විය හැකියි,” ඔහු පැවසීය.

සීමාවන් නොමැතිකම ඉහළ රක්ෂණ වාරිකවලට හේතු විය හැකි බවත්, එය අවසානයේ පාරිභෝගිකයන්ට ලබා දෙන බවත් යොස්කොවිට්ස් පැවසීය.

ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියා නැවතත් සිද්ධිය සඳහා සමාව අයැද සිටියේ, සමාගම ව්‍යසනය හඳුනාගෙන නිවැරදි කිරීමට උත්සාහ කරන බව පවසමිනි.

ඔහු පැවසුවේ එක්ස්-ප්‍රස් ෆීඩර්ස් සමාගම සුන්බුන් ඉවත් කිරීමට, මුහුදු පත්ල සහ වෙරළ තීරයන් පිරිසිදු කිරීමට සහ බලපෑමට ලක් වූ ධීවරයන්ට වන්දි ගෙවීමට දැනටමත් අමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 170ක් වියදම් කර ඇති බවයි.

“අපි සැඟවෙන්න උත්සාහ කරන්නේ නැහැ … අපි වැඩිපුර ගෙවන්න කැමතියි, නමුත් එය ඇතැම් සමුද්‍ර සම්මුතීන් යටතේ සහ සම්පූර්ණ හා අවසාන මුදලක් යටතේ විය යුතුයි. එය විසඳා ගෙන අපට ඉදිරියට යා හැකිය,” යනුවෙන් ඔහු පැවසීය.

“නමුත් මෙම එල්ලෙන ගිලටීනය යටතේ ජීවත් වීම සරලවම කළ නොහැකියි.”යැයි ඔහු පැවසීය.

කොළඹදී, ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය එහි තීරණය ක්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳ බ්‍රහස්පතින්දා විභාගයක් පැවැත්වීමට නියමිතය.

දූෂණය සඳහා වන්දි ඉල්ලා සිටි පෙත්සම්කරුවන්ගෙන් එක් අයෙකු දිවයිනේ සමුද්‍ර පරිසර පද්ධතිවලට සිදු වූ හානියේ සම්පූර්ණ ප්‍රමාණය තීරණය කිරීම සඳහා වැඩිදුර පර්යේෂණ සඳහා ඉල්ලා තිබේ.