ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය 2023 සඳහා අතිවිශිෂ්ට ලාභයක් ප්‍රකාශයට පත්කර තිබේ.

එම මුදල දැක්වෙන්නේ මණ්ඩලය සඳහා රුපියල් බිලියන 61.2 ක් සහ දෙසැම්බර් 31න් අවසන් වූ වසර සඳහා විගණනය නොකළ අතුරු මූල්‍ය ප්‍රකාශනවලට අනුව වෙනත් ආයෝජන ඇතුළත් සමූහය සඳහා රුපියල් බිලියන 75.7ක ලාභයක් ලෙසිනි.

මෙම සංඛ්‍යාවලට බොහෝ දුරට හේතුවී ඇත්තේ පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා ඉහළ ගිය ලාභයයි.

සැප්තැම්බර් මාසයේ සිට රට පුරා ලැබුණු අධික වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් තෙල් හා ගල් අඟුරු ආශ්‍රිත නිෂ්පාදනයන් සැළකිව යුතු ලෙස අඩු කිරීමට විදුලිබල මණ්ඩලයට ඉඩ සැලසීම නිසා මෙවැනි ඉපැයීමක් සිදුකිරීමට හැකි වූ බව කර්මාන්තයේ විශේෂඥයෝ පැවසූහ.

සාමාන්‍යයෙන් එල්නිනෝ වර්ෂයක ඔක්තෝබර්-දෙසැම්බර් කාලය තුළ වැඩි වර්ෂාපතනයක් ලැබේ.

කාලගුණ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තු දත්තවලට අනුව පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා සාමාන්‍ය තත්ත්වයට වඩා වර්ෂාපතනයක් ලැබී ඇත.

මූල්‍ය ප්‍රකාශන මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා ආදායමට අමතර රුපියල් බිලියන 21ක් ලැබී ඇත්තේ 2023 ඔක්තෝබර් මාසයේදී “හදිසි පියවරක්” ලෙස ක්‍රියාත්මක කරන ලද 18% බදු වැඩිවීමෙන් බවයි.

එම බදු සංශෝධනය සිදුකර තිබුණේ එය සිදු නොකරන්නේනම් මණ්ඩලය එම වසරේ රුපියල් බිලියන 18ක් පාඩු ලබන බවට පෙන්වා දී තිබීම හේතුවෙනි.

එහෙත් මෙම මුල්‍ය ප්‍රකාශයන් පෙන්නුම් කරන්නේ ගාස්තු වැඩිවීමක් නොමැතිව වුවද ලංවිම සැළකිව යුතු ලාභයක් එනම් රුපියල් බිලියන 40ක පමණ ලාභයක් ලබමින් අවසන් වනු ඇති බවයි.

ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව විසින් පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් මාසයේදී පවත්වන ලද මහජන උපදේශනයකදී සියලුම පාර්ශ්වකරුවන් ගාස්තු වැඩි කිරීමට විරුද්ධ විය.

2024 සඳහා විදුලිබල මණ්ඩලය ප්‍රක්ෂේපණය කළ පිරිවැය සැළකිව යුතු ලෙස වැඩි කර ඇති බව ඔවුන් එහිදී ප්‍රකාශ කර තිබිණි.

කෙසේවෙතත්, මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව විසින් විදුලිබල මණ්ඩලය යෝජනා කළ 18% ගාස්තු ඉහළ නැංවීම ඊට පසු දිනයේම වෙනසක් නොමැතිව අනුමත කර තිබුණේ අනුමත ප්‍රතිශත සංශෝධනය පැහැදිලි කිරීමට සහ සාධාරණීකරණය කිරීමට සම්ප්‍රදායිකව නිකුත් කරන “තීරණ ලේඛනය” නිකුත් නොකරමිනි.

මූල්‍ය ප්‍රකාශන සහ මෑත කාලීන බදු සම්බන්ධ ඉදිරිපත් කිරීම් මගින් විදුලිබල මණ්ඩලයේ මූල්‍ය සැලසුම් සහ ප්‍රක්ෂේපණ පිළිබඳ කණස්සල්ලක් මතුකර තිබේ.

පසුගිය වසරේ ජනවාරි 12 වැනි දින මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව වෙත බදු දත්ත ඉදිරිපත් කිරීමේ දී විදුලිබල මණ්ඩලය දක්වා තිබුණේ 2023 වසරේ මණ්ඩලයේ ලාභය රුපියල් බිලියන 48ක් වනු ඇති බවයි.

කෙසේවෙතත්, මහජන උපදේශනය අතරතුර,ඇස්තමේන්තු කළ ලාභය රුපියල් බිලියන 58 ක් බවට පත්විය.

එහෙත් මේ වන විට ගිණුම් වාර්තා පෙන්වන්නේ එම ලාභය රුපියල් බිලියන 61ක් බවයි.

පශ්චාත් මහජන උපදේශන යටතේ සමාලෝචනය කිරීමට සහ පිරිවැය අඩු කිරීමට මෙන්ම ගාස්තු යෝජනා නැවත ඉදිරිපත් කිරීමට විදුලිබල මණ්ඩලය එකඟ වී ඇත.

විදුලිබල හා බලශක්ති ඇමැති කංචන විජේසේකර පවසා ඇත්තේ අවම වශයෙන් 2023 ඔක්තෝබර් මස ගාස්තු වැඩිවීම ආපසු හැරවිය යුතු බවයි.

ඒ අනුව, පෙබරවාරි 22 දින විදුලිබල මණ්ඩලය විසින් මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාව වෙත නැවත ඉදිරිපත් කරන ලද බදු ලේඛන මගින් ඇතැම් රේඛීය අයිතමවල ප්‍රක්ෂේපිත පිරිවැය අඩුවීමක් සහ අනෙක් ඒවාවල වැඩි වීමක් පෙන්නුම් කරයි.

උදාහරණයක් ලෙස, උත්පාදන ධාරිතාව පිරිවැය රුපියල් බිලියන 55කින් , බෙදාහැරීමේ පිරිවැය රුපියල් බිලියන 18කින් සහ මූල්‍ය පිරිවැය රුපියල් බිලියන 5කින් අඩු කිරීමට දක්වා තිබේ.

නමුත් උත්පාදන ධාරිතාව යටතේ “අනෙකුත් වියදම්” රුපියල් බිලියන 5කින් සහ ණය සේවා ගාස්තුව රුපියල් බිලියන 8කින් ඉහළට සංශෝධනය කර ඇත.

සූත්‍රගත ස්වාධීන බලශක්ති නිෂ්පාදක ධාරිතා ගාස්තු පවා රුපියල් බිලියන 5.7කින් ඉහළ දමා තිබේ.

විශ්ලේෂකයන් පවසන්නේ මෙම තත්ත්වය විදුලිබල මණ්ඩලයේ ඇස්තමේන්තු සහ සමාලෝචන ක්‍රියාවලිය සම්බන්ධයෙන් කණස්සල්ලක් ඇති කරන බවයි.

මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභා ආරංචි මාර්ග කියා සිටියේ විදුලිබල මණ්ඩලයේ නවතම ගොනු කිරීම් සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් මණ්ඩලය සමඟ සාකච්ඡා කළ බවත් ඉදිරි සතියේදී තවදුරටත් පිරිවැය අඩුකර නැවත ගාස්තු යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට එකඟ වී ඇති බවත්ය.