වසර 3,000ක් පමණ පැරණි මායා නගරයක නටබුන් පුරාවිද්‍යාඥයන් විසින් උතුරු ග්වාතමාලාවෙන් සොයාගෙන තිබේ.

චාරිත්‍රානුකූල ස්ථානයක් ලෙස එහි වැදගත්කම පෙන්නුම් කරන පිරමීඩ සහ ස්මාරක ද මෙම ස්ථානයේ තිබේ.

මායා ශිෂ්ටාචාරය ක්‍රි.පූ. 2000 දී පමණ ආරම්භ වූ අතර, වර්තමාන දකුණු මෙක්සිකෝව සහ ග්වාතමාලාව මෙන්ම බෙලීස්, එල් සැල්වදෝරය සහ හොන්ඩුරාස් හි සමහර ප්‍රදේශවලින් ශිෂ්ටාචාරයේ උච්චතම ස්ථානයට ළඟා වූ බවට සැළකෙන නටබුන් හමු වී ඇත.

‘ආච්චිලා සීයලා’ සඳහා ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ‘ලොස් අබුවෙලෝස්’ ලෙස නම් කරන ලද මෙම නගරය, ග්වාතමාලාවේ උතුරු පෙටන් දෙපාර්තමේන්තුවේ උක්සැක්ටූන් හි පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානයේ සිට කිලෝමීටර් 21ක් පමණ දුරින් පැවති බව එරට සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේය.

එය ක්‍රි.පූ. 800-500 පමණ මධ්‍යම පූර්ව සම්භාව්‍ය යුගය ලෙස හැඳින්වෙන කාලයට අයත් වන අතර, මෙක්සිකානු දේශසීමාව අසල පෙටන් වනාන්තර ප්‍රදේශයේ මායා ශිෂ්ටාචාරයේ ‘වඩාත්ම පැරණි හා වැදගත් චාරිත්‍රානුකූල මධ්‍යස්ථානයක්’ යැයි විශ්වාස කෙරේ.

“මෙම ස්ථානය කැපී පෙනෙන වාස්තු විද්‍යාත්මක සැලසුම් ඉදිරිපත් කරයි. කලාපය අද්විතීය ප්‍රතිමා ශිල්පයෙන් මූර්තිමත් කර ඇත ” යනුවෙන් අමාත්‍යාංශය පැවසීය.

නගරයට එහි නම ලැබී ඇත්තේ එම ස්ථානයේ තිබී හමු වූ මුතුන් මිත්තන්ගේ යුවළකගේ මානව-සමාන මූර්ති දෙකක් හේතුවෙනි.

ක්‍රි.පූ. 500 සහ 300 අතර කාලයට අයත් මෙම රූප, “මුතුන් මිත්තන්ගේ නමස්කාරයේ පුරාණ චාරිත්‍රානුකූල පිළිවෙත් සමඟ සම්බන්ධ විය හැකිය” යනුවෙන් අමාත්‍යාංශය පැවසීය.

වර්ග කිලෝමීටර 16ක පමණ භූමි ප්‍රදේශයක් ආවරණය වන නගරය, උඇක්සැක්ටන් උද්‍යානයේ කලින් එතරම් ගවේෂණය නොකළ ප්‍රදේශවලින් සොයා ගන්නා ලදී.

ඒ අසල, පූර්ව සම්භාව්‍ය යුගයේ බිතුසිතුවම් සහ අද්විතීය ඇළ පද්ධතියක් සහිත මීටර් 33 උස පිරමීඩයක් ද ඔවුන් සොයා ගත් බව ප්‍රකාශයේ දැක්වේ.

“මෙම ස්ථාන තුන කලින් නොදන්නා නාගරික ත්‍රිකෝණයක් සාදයි. මෙම සොයාගැනීම් අපට පූර්ව හිස්පැනික් පීටන්හි චාරිත්‍රානුකූල හා සමාජ-දේශපාලන සංවිධානය පිළිබඳ අවබෝධය නැවත සිතා බැලීමට ඉඩ සලසයි,” යනුවෙන් අමාත්‍යාංශය පැවසීය.

අප්‍රේල් මාසයේදී, විද්‍යාඥයන් විසින් ටිකල් හි මෙක්සිකෝවේ පුරාණ ටියෝටිහුවාකන් සංස්කෘතියේ වසර 1,000ක් පැරණි පූජාසනයක් සොයා ගන්නා ලදී.

එම සොයා ගැනීම කිලෝමීටර් 1,300ක් පමණ දුරින් ජීවත් වූ පූර්ව-හිස්පැනික් සංස්කෘතීන් දෙක අතර සබඳතා පිළිබඳ සාක්ෂියක් ලෙස අර්ථකථනය කරන ලදී.

උක්ස්කැටූන් සිට කිලෝමීටර් 23ක් පමණ දුරින් පිහිටි ටිකාල්, ග්වාතමාලාවේ ප්‍රධාන පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානය වන අතර එරට විශාලතම සංචාරක ආකර්ෂණයන්ගෙන් එකකි.