June 16, 2025

ඊශ්‍රායලය සහ ඉරානය ඊයේ (15) දින එකිනෙකාට එල්ල කරගත් ප්‍රහාර අතරින් ළමුන් ඇතුළු පුද්ගලයන් 10 දෙනකු මියගොස් ඇති අතර, ඊශ්‍රායල ගලවාගැනීමේ කණ්ඩායම් විසින් දිවි ගලවාගත් පිරිස සෙවීම අඛණ්ඩව සිදුකරන බව නිලධාරීන් පවසයි.

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විසින්, ගැටුම පහසුවෙන් අවසන් කළ හැකි බවත්, එක්සත් ජනපද ඉලක්කවලට පහර නොදෙන ලෙසත්, ටෙහෙරානයට අනතුරු අඟවන බවත් සඳහන් කළේය.

පසුගිය (12) දින ටෙහෙරානයේ මහල් 14 ක නිවාස සංකීර්ණයකට එල්ල කල මිසයිල ප්‍රහාරයකින් ළමුන්ද ඇතුළුව පුද්ගලයන් 138 දෙනකු මියගොස් ඇති බව ඉරානය පවසයි.

ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු විසින් ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රහාරයන් තවදුරටත් තීව්‍ර වන බව එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් හට පැවසීමෙන්, ඊශ්‍රායල හමුදා කඳවුරුවලට ආසන්නව ජීවත් වන ඉරාන ජාතිකයන්ට ඉන් ඉවත් වන ලෙස ඔහු අනතුරු ඇඟවීය.

ඉරානය සතුව ප්‍රහාර එල්ල කිරීමේ ඉලක්ක ලැයිස්තුවක් පවතින අතර, ප්‍රහාරය කොපමණ කාලයක් පවතිනු ඇත්දැයි පැවසීම ප්‍රතික්ෂේප කළ බවත්, නිලධාරියකු සඳහන් කළේය.

පසුගිය (14) දින ප්‍රහාරයට ලක් වූ ස්ථාන අතර මිලිටරි සහ න්‍යෂ්ටික මෙහෙයුම් සඳහා සහාය දක්වන ඉන්ධන මධ්‍යස්ථාන දෙකක් ද ඇතුළත් බව ඔහු පැවැසීය.

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විසින් ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රශංසා කළ අතර, එක්සත් ජනපදය එයට සහභාගී වී ඇති බවට ඉරානය විසින් එල්ල කරනු ලබන චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඒ හේතුවෙන් පළිගැනීම පුළුල් නොකරන ලෙස ඔහු ඉරානයට අනතුරු ඇඟවීය.

ඉරානය විසින් අපට කිසියම් ආකාරයකින් පහර දීමක් සිදුකළහොත්, එක්සත් ජනපද සන්නද්ධ හමුදාවන්ගේ ශක්තිය පෙර නොදුටු අයුරින් දැකගත හැකි බව Truth Social හි පණිවිඩයක් මඟින් ඔහු පැවසීය. කෙසේවෙතත්, ඉරානය සහ ඊශ්‍රායලය අතර ගිවිසුමක් ඇතිකර ගැනීමෙන් මෙම ගැටුම අවසන් කළ හැකි බවද සඳහන් කළේය.

ඉරානය පවසන පරිදි ඊශ්‍රායලය සිවිල් නමුත් එහි ආයුධ සහ එහි න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන දැඩි ලෙස සීමාකිරීමට එක්සත් ජනපදය ඉරානය සමඟ සාකච්ඡා කරමින් සිටින බව පවසයි.

ඉරාන විදේශ අමාත්‍ය අබ්බාස් අරක්චි පැවසුවේ, ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රහාර හේතුවෙන් නැවත ආරම්භ කිරීමට නියමිතව තිබූ එම සාකච්ඡා කඩාකප්පල් කිරීමට හේතු වූ බවයි. මෙම ප්‍රහාරයට එක්සත් ජනපදයේ සහාය ලැබුණු බවත්, ඉරානය ආත්මාරක්ෂාව සඳහා පමණක් ක්‍රියාකළ බවත් ඔහු පැවසීය.

ගෝලීය න්‍යෂ්ටික අවි ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීමේ ගිවිසුමට (NPT) ඉරානය අත්සන් කර නොමැති අතර, න්‍යෂ්ටික අවි ඇති බවට පුළුල් ලෙස විශ්වාස කරන ඉරානයේ පරමාණුක අවි සංවර්ධනය කිරීම නැවැත්වීමට මෙන්ම එහි මිසයිල හැකියාව ඉවත් කිරීම ඔවුන්ගේ අරමුණ බව ඊශ්‍රායලය පවසයි.

ප්‍රහාර මගින් වැඩසටහන සම්පූර්ණයෙන්ම නතර කිරීමට අපහසු බව ඊශ්‍රායල නිලධාරීන් පිළිගෙන ඇති නමුත්, ඒවා මගින් පුළුල් එක්සත් ජනපද-ඉරාන ගිවිසුමක් ඇති කර ගත හැකි බවට බලාපොරොත්තු වේ.

ඉරානය විසින් ඊශ්‍රායලයේ අගනුවර වන ෂහරාන් හි තෙල් පිරිපහදුවකට ඊයේ (15) පහරදුන් බවත්, එමඟින් ඉරානයේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයට සුළු වශයෙන් හානි සිදුකිරීමෙන් තත්වය පාලනය කර ඇති බවත් ඉරානය පවසයි.

ඊශ්‍රායලයේ මොසාඩ් බුද්ධි ඒජන්සියට අයත් බවට චෝදනා ලැබූ ඇල්බෝර්ස් පළාතේ පුද්ගලයන් දෙදෙනකු අත්අඩංගුවට ගැනීම ද වාර්තා විය.

ඊශ්‍රායලයේ, ඉරාන ප්‍රහාරවල නවතම රැල්ල පසුගිය 14 වැනි දින රාත්‍රී 11ට ආරම්භ විය. ජෙරුසලමේ සහ හයිෆා හි ගුවන් ප්‍රහාරක සයිරන් නාද වූ අතර, මිලියනයක් පමණ ජනතාව ආරක්ෂක ස්ථාන වෙත යවන ලදී.

යේමනයේ වැඩි කොටසක් පාලනය කරන ඉරානයට පක්ෂපාතී හවුතිවරු පැවසුවේ, ටෙල් අවිව් අසල ජැෆා දෙසට මිසයිල දියත් කළ බවත්, ඉරානයේ මිත්‍ර පාක්ෂිකයකු සටනට එක් වූ පළමු අවස්ථාව මෙය බවත්ය.

ගාසා තීරයේ, ලෙබනනයේ සහ ඉරාකයේ හමුදාවන්ගෙන් ඉරානයට හමුදා සහාය අපේක්ෂා කළ හැකිව තිබු අතර, ගාසා තීරයේ හමාස් මිලීෂියාවට එරෙහිව මාස 20 ක්ව පැවති යුද්ධය සහ පසුගිය වසරේ ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලා සමඟ පැවති ගැටුමින් ඉරානයේ ශක්තිමත්ම කලාපීය හමුදාව විනාශ වී ඇති බව පැවසෙයි.

ඊශ්‍රායල හමුදා නිලධාරියා පැවසුවේ, ඊශ්‍රායලය එක රැයකින් හවුතිවරුන්ගේ මාණ්ඩලික ප්‍රධානියා ඉලක්ක කර ගත් බවයි.

උතුරු සහ මධ්‍යම ඊශ්‍රායලයේ නිවාසවලට එල්ල වූ මිසයිල හේතුවෙන් ළමුන් තිදෙනකු ඇතුළුව පුද්ගලයන් 10 දෙනකු මියගොස් 140 කට වැඩි පිරිසක් තුවාල ලබා ඇති බව ඊශ්‍රායල බලධාරීහු පැවසූහ.

උතුරු ඊශ්‍රායලයේ අරාබි නගරයක් වන ටම්රා හි, මවක් සහ ඇගේ දියණියන් දෙදෙනා ඇතුළු කාන්තාවන් හතරදෙනෙකු ද, බැට් යම් නගරයේ මහල් නිවාස ඇතුළු නේවාසික ගොඩනැගිලි සමූහයකට එල්ල වූ ඉරාන මිසයිලයකින් පුද්ගලයන් හයදෙනෙකු මියගොස් ඇත.

සමස්තයක් වශයෙන්, ඉරානය පළිගැනීමේ ප්‍රහාර දියත් කිරීමෙන් පසු ඊශ්‍රායලයේ පුද්ගලයන් 13 දෙනෙකු මියගොස් තවත් 350 කට වැඩි පිරිසක් තුවාල ලබා ඇත.

ඊශ්‍රායලය විසින් පසුගිය 13 වැනි දින ඉරානයට එල්ල කළ පළමු ප්‍රහාරයේදී, ලොව විශාලතම ගෑස් නිධිය වන දකුණු පාර්ස් හි ගින්නක් ඇති වූ අතර, එහි ගෑස් නිෂ්පාදනය අත්හිටුවා ඇති බව විදෙස් ජනමාධ්‍ය පවසයි.

ඉරානයේ දකුණු බුෂෙහර් පළාතට ඔබ්බෙන් පිහිටි දකුණු පාර්ස්, ඉරානයේ නිෂ්පාදනය කරන ගෑස් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබාගනී.

ඊශ්‍රායලය සිය ප්‍රහාරවල පළමු දිනයේම ඉරානයේ තෙල් හා ගෑස් නිෂ්පාදන මධ්‍යස්ථාන ඉලක්ක කළ අතර, ඉන් කලාපයේ තෙල් අපනයනයට බාධා එල්ලවී, සිකුරාදා වන විටත් ගෝලීය තෙල් මිල 9% කින් ඉහළ ගොස් තිබිණි.

ඊශ්‍රායල ප්‍රහාරවලින් පසු පළමුවරට කලාපයේ කොටස් වෙලඳපොළවල් විවෘත වූ අතර, ටෙල් අවිව් කොටස් (TA125) ද, සෞදි කොටස් (TASI), නව 1.5% කින් පහත වැටීම සිදුවිය.

ඊශ්‍රායලයේ මෙහෙයුම සති ගණනක් පැවතිය හැකි බවත්, ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු ඉරානයේ ජනතාවට ඔවුන්ගේ ඉස්ලාමීය පූජක පාලකයන්ට එරෙහිව නැගී සිටින ලෙස ඉල්ලා සිටීමත් සමඟ, කලාපීය වශයෙන් ගැටුම සඳහා බාහිර බලවතුන් එකතු කරගැනීම සම්බන්ධයෙන් බිය හටගෙන ඇත.