ඩොලර් බිලියන 3.7ක ආයෝජනයෙන් හම්බන්තොට පිරිපහදුවක් ඉදිකිරීමට සූදානම් වන චීන සිනොපෙක් සමාගමෙන් පිරිපහදු කළ නිෂ්පාදන මිලදී ගැනීමට කිසිදු සහතික කළ බැඳීමක් නොමැති බව ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ඊයේ (20) පැහැදිලි කළේය.

සිනොපෙක් සමාගමට තම නිෂ්පාදනයෙන් 40%ක් දක්වා දේශීයව විකිණීමට අවසර දීම පිළිබඳ රජය සළකා බලමින් සිටින බව චීන ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය මයුර නෙත්තිකුමාරගේ පැවසීය.

“කෙසේවෙතත්, මෙය ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව හෝ අනෙකුත් වෙළඳපොළ සහභාගිවන්නන් සමඟ කිසිදු ගිවිසුමක කොටසක් නෙවෙයි. මෙම විධිවිධානය සඳහා කොන්දේසි සහ රාමුව තවමත් සාකච්ඡා මට්ටමේ පවතින්නේ. සහභාගීත්වය සම්මත ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලීන් මත පදනම් වනවා. මිලකරණය අනුව මිලදී ගැනීමට ගැනුම්කරුවන්ට නිදහස තිබෙනවා. අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම, මිල තරඟකාරී නම්, ඕනෑම කෙනෙකුට මුළු නිෂ්පාදනයෙන් 40%ක් දක්වා මිලදී ගත හැකියි, නමුත් ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව හෝ වෙනත් පාර්ශවයකින් ඒ සඳහා සහතික කළ කැපවීමක් නැහැ,” යැයි ආචාර්ය නෙත්තිකුමාරගේ පැවසීය.

ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ධාරිතාව අඩු කිරීමේ සැලසුම් පිළිබඳව විමසූ විට,“මෙම අවස්ථාවේ දී, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ධාරිතාව අඩු කිරීමට කිසිදු සැලැස්මක් නැහැ. එමනිසා සිනොපෙක්, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව , ලංකා IOC (LIOC) සහ වෙළඳපොලේ පවතින අනෙකුත් තරගකරුවන් සඳහා වෙළඳපල කොටස් බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පවතිවී.” යනුවෙන් ඔහු පැවසීය.

චීන රජයට අයත් තෙල් හා ගෑස් සමූහ ව්‍යාපාරයක් වන සිනොපෙක්, හම්බන්තොට අන්තර්ජාතික වරාය අසල ඩොලර් බිලියන 3.7ක පිරිපහදුවක් ඉදිකිරීම කඩිනම් කිරීම සඳහා ජනවාරි මාසයේදී ශ්‍රී ලංකා රජය සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය.

බීජිං හි මූලස්ථානය වන සිනොපෙක් යනු ධාරිතාවයෙන් ලොව විශාලතම තෙල් පිරිපහදු කරන්නා වන අතර ප්‍රමුඛ ගෝලීය ඛනිජ තෙල් හා ඛනිජ රසායනික සමාගමකි.

2023 දී එය තෙල් හා ගෑස් මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 70.92ක් නිෂ්පාදනය කරමින් බොරතෙල් ටොන් මිලියන 258ක් සැකසූ අතර, යුවාන් බිලියන 60.5ක ශුද්ධ ආදායමක් (ආසන්න වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 8.37) වාර්තා කළේය.

හම්බන්තොට පිරිපහදුව දිනකට බැරල් 200,000ක සැකසුම් ධාරිතාවක් ඇති අතර, නිෂ්පාදනයෙන් සැළකිව යුතු කොටසක් අපනයනය සඳහා නම් කරනු ලැබේ.

සිනොපෙක් හි දේශීය විකුණුම් මගින් ශ්‍රී ලංකාව අමෙරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් බොරතෙල් මිලදී ගැනීම් සහ සපුගස්කන්ද පිරිපහදුවේ නිෂ්පාදනයට ඇති විය හැකි බලපෑම පිළිබඳ අදහස් දක්වමින් ආචාර්ය නෙත්තිකුමාරගේ පැහැදිලි කළේ “සිනොපෙක් හි නිෂ්පාදන බොරතෙල් නෙවෙයි පිරිපහදු කළ නිෂ්පාදනයි. සිනොපෙක් හි බොරතෙල් මිලදී ගැනීම් ස්වාධීනයි, අපි අමෙරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් මිලදී ගන්නා බොරතෙල් සපුගස්කන්ද පිරිපහදු මෙහෙයුම් සඳහා පමණක් භාවිත කරනවා.” යනුවෙනි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් අංශය ප්‍රධාන වශයෙන් ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව සහ ඉන්දියානු තෙල් සංස්ථාවේ අනුබද්ධිත ආයතනයක් වන පෞද්ගලිකව ක්‍රියාත්මක වන ලංකා IOC යන ප්‍රධාන තරගකරුවන් දෙදෙනා විසින් ආධිපත්‍යය දරයි.

ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව වෙළඳපොළ කොටසෙන් 50%කට වඩා හිමිකරගෙන සිටින අතර, දිනකට බැරල් 50,000ක ධාරිතාවකින් යුත් සපුගස්කන්ද රටේ එකම පිරිපහදුව ක්‍රියාත්මක කරන අතර බොහෝ ඉන්ධන බෙදා හැරීමේ යටිතල පහසුකම් පාලනය කරයි.

2025 පළමු භාගයේදී, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව රුපියල් බිලියන 18ක ලාභයක් වාර්තා කළේය.

ලංකා IOC සිල්ලර ඉන්ධන වෙළඳපොළෙන් දළ වශයෙන් 18-20%ක් හිමිකරගෙන සිටින අතර, රට පුරා ඉන්ධන පිරවුම්හල් 260කට වඩා ක්‍රියාත්මක කරයි.

දේශීය ලිහිසි තෙල් වෙළඳපොළෙන් 15.8%ක් සහ සමුද්‍ර ඉන්ධන සැපයුම් වෙළඳපොළෙන් 35%ක් පමණ ද ලංකා IOC සපයයි.

මෙම අංශය විවිධාංගීකරණය කිරීම සඳහා විදේශීය සමාගම් කිහිපයක් ද ශ්‍රී ලංකා ඛනිජ තෙල් වෙළඳපොළට ඇතුළු වී ඇත.

ඕස්ට්‍රේලියානු සමාගමක් වන යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම්, මුලින් රට තුළ ක්‍රියාත්මක වූ නමුත් 2024 දෙසැම්බර් මාසයේදී එහි මධ්‍යස්ථාන 64 වසා දැමූ අතර පසුව ඒවා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් පවරා ගන්නා ලදී.

මේ අතර, අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය පදනම් කරගත් ආර්එම් පාර්ක්ස්, ෂෙල් බ්‍රෑන්ඩ්ස් ඉන්ටර්නැෂනල් සමඟ හවුල් වී ශ්‍රී ලංකාවේ ෂෙල් සන්නාමය සහිත ඉන්ධන අලෙවිසැල් දියත් කර ඇත.

සිනොපෙක් හි හම්බන්තොට පිරිපහදුව වසර තුනක් ඇතුළත අවසන් කිරීමට අපේක්ෂා කරන අතර, එහි දේශීය විකුණුම් කෝටාව පිරිපහදු නිෂ්පාදනයෙන් 20% සිට 40% දක්වා වැඩි කිරීමට බලධාරීන් සළකා බලයි.

( The Sunday Morning)