එක්සත් ජාතීන්ගේ ධජය යටතේ ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදු සීමාවට පර්යේෂණ නෞකාවක් යෙදවීමට අවසර දීම සළකා බලන ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ නේවාසික සම්බන්ධීකාරක කාර්යාලය කළ ඉල්ලීමකට විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය ප්‍රතිචාර දක්වා නොමැති නිසා සංචාරය අවලංගු වී තිබේ.

ජුනි 12 වැනි දින, එක්සත් ජාතීන්ගේ නේවාසික සම්බන්ධීකාරක කාර්යාලය විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයට ලිපියක් යවමින් ඉදිරි මාර්ගය සාකච්ඡා කිරීමට සහ අවශ්‍ය අමතර තොරතුරු සැපයීම සඳහා හැකි ඉක්මනින් රැස්වීමක් සඳහා නේවාසික සම්බන්ධීකාරකවරයා සිටින බවට සහතික වෙමින් සංචාරය සඳහා අවසර ඉල්ලා සිටියේය.

කෙසේවෙතත්, විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය ලිපියට විධිමත් පිළිතුරක් යවා නොතිබූ අතර, පිළිතුරක් නොමැති විට, Dr Fridtj of Nansen පර්යේෂණ නෞකාව යෙදවීමට ප්‍රමාද වැඩි වී තිබේ.

ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය විසින් මෙම යෙදවීම සම්බන්ධීකරණය කරන ලදී.

එවැනි පර්යේෂණ යාත්‍රා සෑම වසර 6-10කට වරක් ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණෙන අතර අවසන් සංචාරය 2018 දී සිදු විය.

ප්‍රධාන අමාත්‍යාංශය වන ධීවර අමාත්‍යාංශය 2023 දී සංචාරය ඉල්ලා සිටි අතර එය 2025 ජූලි 15 සිට 20 අගෝස්තු දක්වා පැවැත්වීමට නියමිතව තිබිණි.

විදේශ අමාත්‍ය විජිත හේරත්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් කමිටුව නව සම්මත මෙහෙයුම් ක්‍රියා පටිපාටිය අවසන් කරන තුරු විදේශ පර්යේෂණ යාත්‍රා සඳහා අවසර ලබා නොදෙන බව විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය පවසයි.

අන්තර් අමාත්‍යාංශ කමිටුව දෙසැම්බර් මාසයේදී පත් කරන ලද නමුත් නිර්දේශ අවසන් කිරීමේදී එහි කටයුතු මන්දගාමී වී ඇත.

2023 දෙසැම්බර් මාසයේදී එවක රජය තම භෞමික ජලයේ විදේශීය පර්යේෂණ යාත්‍රාවලට අවසර දීම සඳහා වසරක තහනමක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය.

පසුගිය වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේදී තහනම අවසන් වූ අතර, වත්මන් රජය නිවේදනය කළේ තහනම දීර්ඝ නොකරන බවත්, ඒ වෙනුවට එවැනි යාත්‍රා සඳහා නව සම්මත මෙහෙයුම් ක්‍රියා පටිපාටිය කෙටුම්පත් කිරීම සඳහා කමිටුවක් පත් කරන බවත්ය.

මාර්ගෝපදේශ අවසන් කිරීමට පෙර කමිටුව අනෙකුත් රටවල් විසින් අනුගමනය කරන ලද ක්‍රියා පටිපාටි අධ්‍යයනය කරන නමුත් නව සම්මත මෙහෙයුම් ක්‍රියා පටිපාටිය සූදානම් වන්නේ කවදාද යන්න පිළිබඳ කාලරාමුවක් නියම කළ නොහැකි බව විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය පැවසීය.

මේ අතර, කොළඹ එක්සත් ජාතීන්ගේ නේවාසික සම්බන්ධීකාරක කාර්යාලය විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයට යැවූ ලිපියේ සඳහන් කළේ සංචාරය අවලංගු කිරීම නිසා ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය හරහා ශ්‍රී ලංකාවට ඩොලර් මිලියන 1 කට වඩා සෘජු පාඩු සිදුවනවා පමණක් නොව, හරිත දේශගුණික අරමුදල මගින් අරමුදල් සපයන ඉදිරි වැඩසටහන්වල කාර්යක්ෂමතාව අඩු වන අතර එය එක්සත් ජාතීන්ගේ නෞකාව මගින් ජනනය කරන ලද දත්ත මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින බවත්ය.

වත්මන් සංචාරය අවලංගු කළ හොත් 2030න් පසු වන තෙක් තවත් සංචාරයක් කළ නොහැකි වනු ඇත.

එපමණක් නොව, සංචාරය අවලංගු කිරීම මඟින් රජයේ තීරණ ගැනීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය තීරණාත්මක දත්ත රටට අහිමි වන අතර, ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන අංශයක ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා වන අපේක්ෂාවන්ට හානි කරයි.

එක්සත් ජාතීන්ගේ ධජය යටතේ යාත්‍රා කරන එෆ්. නැන්සන්ගේ ශ්‍රී ලංකා සංචාරය ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය සහ ජාතික රජය අතර හවුල්කාරිත්වයක් හරහා සංවිධානය කර ඇති බව එම ලිපියේ වැඩිදුරටත් සඳහන් වේ.

ජාතික ජලජ සම්පත් පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන ආයතනයේ ශ්‍රී ලංකා ධීවර විශේෂඥයන් සහ විද්‍යාඥයන් මෙන්ම ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවේ නිලධාරීන්, අදාළ සියලුම ජාතික නීතිරීතිවලට අනුකූලව ක්‍රියාකාරකම් ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී නැන්සන් තාක්ෂණික කණ්ඩායම සමඟ සමීපව කටයුතු කරනු ඇත.

“එකතු කරන ලද සියලුම දත්ත ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබන්නේ රජයේ පූර්ව අවසරය ඇතිව පමණි. මෙය එවැනි යාත්‍රාවක පස්වන සංචාරය වන අතර, 2018 දී ශ්‍රී ලංකාවට අවසන් වරට පැමිණ තිබිණි. මෙම සන්දර්භය තුළ, විදේශීය පර්යේෂණ යාත්‍රා සඳහා සම්මත මෙහෙයුම් ක්‍රියා පටිපාටි සංවර්ධනය කරන තෙක් F. නැන්සන්ගේ සංචාරය අවලංගු කරමින් 2025 මැයි 19 දිනැති ලිපියක් ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය වෙත ලැබිණි,” එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලය පැවසීය.

කෙසේවෙතත් අප කළ විමසීමකදී විදේශ අමාත්‍ය විජිත හේරත් පැවසුවේ අදාළ නෞකාව ඉන්ධන සහ සේවා කටයුතු වෙනුවෙන් මෙරටට පැමිණෙනු ඇති බවයි.

කමිටුව අවසන් තීරණයක් ගෙන නොමැති බැවින් පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා අවසර දීමට තවමත් හැකියාවක් නොමැති බව ඔහු සඳහන් කළේය.