ඉඩම් හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීමේ ‘බිම් සවිය’ වැඩසටහන ආරම්භ කර වසර 26ක් ගතව ඇතත් මේ දක්වා හිමිකම් සහතික නිකුත් කර ඇත්තේ 462,922ක් පමණ විගණන වාර්තාවක් හෙළිකරයි.

ඉඩම් හිමිකම් නිරවුල් කිරීමේ දෙපාර්තමේන්තුව පිළිබඳ නවතම විගණන වාර්තාවෙන් හෙළි වූ පරිදි, එය අපේක්ෂිත ඉලක්කයෙන් 2%ක් පමණි.

වැඩසටහන යටතේ මැනුම් කටයුතු කිරීම සඳහා ඉඩම් කැබලි මිලියන16ක් වෙන්කර තිබු අතර බදු ගෙවන්නන්ගේ අරමුදල් රුපියල් බිලියන 10.5කට වඩා දැනටමත් වැඩසටහනට වියදම් කර ඇත.

1998 දී ‘බිම් සවිය’ වැඩසටහන ආරම්භ කිරීම සහ 2024 දෙසැම්බර් 31 අතර කාලය තුළ, හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීමේ පනතේ 12 වැනි වගන්තියට අනුකූලව හිමිකාරිත්වය සඳහා හිමිකම් ඉදිරිපත් කරන ලෙස දැන්වීමක් සමඟ ගැසට් කර ඇත්තේ ඉඩම් කැබලි 1,781,502ක් පමණක් බව විගණන වාර්තාවෙන් හෙළි විය.

මෙම එකතුවෙන්, පනතේ 14 වැනි වගන්තිය යටතේ ගැසට් කර ඇත්තේ හිමිකම් පාන්නාගේ නිරපේක්ෂ අයිතිය තහවුරු කරමිනි.

කෙසේවෙතත්, ඒවායින්, ලියාපදිංචි කිරීම සඳහා ඉඩම් කැබලි 822,668ක් පමණක් රෙජිස්ට්‍රාර් ජනරාල් වෙත ඉදිරිපත් කර ඇති අතර, අවසාන ප්‍රතිඵලය ලෙස, ඉඩම් කැබලි 462,922ක් සඳහා පමණක් හිමිකම් සහතික නිකුත් කර ඇත.

මෙම අගය වැඩසටහන යටතේ ඉලක්ක කරගත් මුළු ඉඩම් කැබලි සංඛ්‍යාවෙන් 2%ක් පමණක් නියෝජනය කරයි.

දිවයින පුරා ඉඩම් කැබලි මිලියන 16ක් මැනීමට නියමිතව තිබුණද, වසර 26ක කාලයක් තුළ ඉඩම් කැබලි මිලියන 2.1ක් පමණක් මැන තිබේ.

මේ නිසා මැනීමට ඉඩම් කැබලි මිලියන 13.9ක් ගොඩගැසී ඇත.

වැඩසටහනේ මූල්‍ය අංශය ද දැඩි පරීක්ෂාවට ලක්ව තිබේ.

2007 සිට 2024 දෙසැම්බර් 31 දක්වා, රජය ‘බිම් සවිය’ වැඩසටහන සඳහා රුපියල් මිලියන 10,514ක පිරිවැයක් දරා ඇත.

නිකුත් කරන ලද සහතික මත පදනම්ව, මෙය හිමිකම් සහතිකයකට සාමාන්‍ය පිරිවැය රු. 21,978ක් බවට පරිවර්තනය වේ.

විචාරකයින් පවසන පරිදි, එය වැඩසටහනේ අකාර්යක්ෂමතාව අවධාරණය කරන මුදලකි.

කෙසේවෙතත්, විගණනයට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, දෙපාර්තමේන්තුවේ ගිණුම්කරණ නිලධාරියා, 1998 දී හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීමේ පනත බලාත්මක කිරීමට පෙර, ලේඛන ලෙස වාර්තා කිරීමේ සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමය යටතේ ඔප්පු සකස් කිරීමෙන් ඉඩම් අයිතිය ලියාපදිංචි කළ බව පවසමින් වියදම ආරක්ෂා කළේය.

නව පනත ක්‍රියාත්මක කිරීමත් සමඟ, රට වඩාත් ආරක්ෂිත සහ ඉහළ වටිනාකමක් ඇති හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රමයකට ක්‍රමයෙන් සංක්‍රමණය විය.

ඉඩම් කැබැල්ලකට රු. 22,000ක් වියදම් කර තිබිය හැකි වුවද, මෙය තවමත් සාමාන්‍ය ඉඩම් සමීක්ෂණ සහ ඔප්පු ලියාපදිංචි කිරීම් සිදු කිරීම හා සම්බන්ධ පිරිවැයට වඩා අඩු බව ඔහු තවදුරටත් සඳහන් කළේය.

හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීම ඉඩම් හිමියන්ට සම්පූර්ණ සහ ස්ථිර හිමිකාරිත්ව සහතිකයක් ලබා දෙන බවත්, පිරිවැය සාපේක්ෂව අඩු බවත් නිලධාරියා අවධාරණය කළේය.

ඉඩම් නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය ආචාර්ය සුසිල් රණසිංහ සඳහන් කළේ මෙම වැඩසටහන කෙරෙහි ඇතැම් ප්‍රදේශවල උනන්දුවක් නොමැති බවයි.

කෙසේවෙතත් රජය දැනටමත් ‘බිම් සවිය’ නැවත පණ ගැන්වීමට පියවර ගෙන ඇති බව ඔහු අවධාරණය කළේය.

“මෙම වැඩසටහන කොළඹ සහ ගම්පහ යන ප්‍රදේශවල නැවත ආරම්භ කරනවා, නමුත් මෙම ප්‍රදේශවල ජීවත් වන අය එතරම් උනන්දුවක් නොදක්වා ඇත්තේ ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට දැනටමත් ඔප්පු තියෙන නිසා. ඉඩම් පිළිබඳ ගැටළු දුරස්ථ ප්‍රදේශවල බහුලව දක්නට ලැබෙනවා. අපි මෙම දුර්වලතාව හඳුනාගෙන තියෙන්නේ, මෙම ප්‍රදේශවලට ගොස් ‘බිම් සවිය’ වඩාත් අවශ්‍ය ස්ථානවල නැවත වෙන් කිරීම සඳහා වැඩසටහනක් දැනටමත් දියත් කර තිබෙනවා,” යැයි ආචාර්ය රණසිංහ පැවසීය.

ගැටළු සහිත ප්‍රදේශවල වැඩසටහන වඩාත් ඵලදායී ලෙස නැවත ආරම්භ කිරීමට රජය උත්සාහ කළ බවත්, හම්බන්තොට සහ මොනරාගල යන ප්‍රදේශවල රැස්වීම් දැනටමත් පවත්වා ඇති බවත් ඔහු තවදුරටත් පැහැදිලි කළේය.

ආචාර්ය රණසිංහට අනුව, මෙම පියවරයන් මගින් හිමිකාරිත්ව ආරවුල් විසඳීම සහ ජනතාවට ආරක්ෂිත හිමිකම් සහතික නිකුත් කිරීම යන වැඩසටහනේ මුල් අරමුණ අවසානයේ ඉටු වන බව සහතික කෙරේ.