ගෙවිය යුතු බදු සම්බන්ධයෙන් ඕස්ට්‍රේලියාවේ පදනම් කරගත් යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් සහ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව අතර ඇති වූ ආරවුල, ශ්‍රී ලංකා වෙළඳපොළෙන් එම සමාගම ඉවත්ව යෑම නතර කර ඇත.

ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය මයුර නෙත්තිකුමාරගේ පවසන්නේ , යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් ශ්‍රී ලංකාවෙන් පිටවීම ප්‍රමාද වීමට ඇති මතභේදයට හේතුව දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව සමඟ බදු සම්බන්ධ ආරවුලක් බවයි.

කෙසේවෙතත්, ආරවුලට ලක්ව ඇති බදු ප්‍රමාණය පිළිබඳ විස්තර නොසැපයු ඔහු, එය ඕස්ට්‍රේලියානු ඛනිජ තෙල් සමාගම සහ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව අතර කාරණයක් බව පැවසීය.

“බලශක්ති අමාත්‍යාංශය රජය වෙනුවෙන් යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් සමඟ පිටවීමේ ගිවිසුම අත්සන් කළා. එම ගිවිසුම යටතේ, අමාත්‍යාංශය, ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සහ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව කළ යුතු යම් යම් දේවල් තිබෙනවා. සමහර බදු ඉවත් කිරීමට කොන්දේසියක් තිබුණා. ඉතිරි ඒවා ඉවත් කර තිබෙනවා. ඉතිරිව ඇති එකම දෙය බදු පමණයි.”ආචාර්ය නෙත්තිකුමාරගේ පැවසීය.

බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් මහාචාර්ය කේ.ටී.එම්. උදයංග හේමපාල පවසන්නේ, යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් සමාගම ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් මෙහෙයුම් නතර කර තිබුණද, ඇතැම් බදු ගැටළු විසඳන තෙක් එහි සම්පූර්ණ පිටවීම තවමත් සිදුව නොමැති බවයි.

“එක්සත් ජනපද සමාගම දේශීය ඛනිජ තෙල් වෙළඳපොළෙන් ඉවත් වී තිබෙනවා. නමුත් සමාගමක් වසා දැමූ විට අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රියාවලීන් තිබෙනවා. ගෙවිය යුතු බදු සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් යම් බදු ගැටළු අත්විඳිමින් සිටිනවා. වසා දැමීමේ දී අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රියාපටිපාටියක් තිබෙනවා, ඔවුන් තවමත් එම ක්‍රියාපටිපාටිය හරහා ගමන් කරමින් සිටින්නේ,” ඔහු පැවසීය.

මෑත කාලීන මාධ්‍ය නිවේදනයකින්, යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් සමාගම සහ ශ්‍රී ලංකා රජය අප්‍රේල් මාසයේදී පිටවීමේ ගිවිසුමකට එළඹ ඇති බවත්, එය කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් අනුමත කර මැයි මස මුලදී අවසන් කිරීමට නියමිත බවත් හෙළි කළේය.

“යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් ලංකා සමාගම ගිවිසුම යටතේ සිය සියලු බැඳීම් සපුරා ඇත. කෙසේවෙතත්, රජයට තම කැපවීම් ඉටු කිරීමට අමතර කාලයක් ලබා දීම සඳහා නැවත නැවතත් පසුවිපරම් සහ දීර්ඝ කිරීම් ලබා දී තිබියදීත්, බලශක්ති අමාත්‍යාංශයෙන් ලැබුණු ප්‍රධාන වගකීමක් ඉටු නොවී පවතී, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් ලංකා සමාගමට පිටවීමේ ගිවිසුම අවසන් කර 2025 ඔක්තෝබර් මාසයේදී විධිමත් ආරවුල් විසඳීමේ ක්‍රියාමාර්ග ආරම්භ කිරීම හැර වෙනත් විකල්පයක් නොතිබිණි.” යනුවෙන් යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් ප්‍රකාශ කළේය.

අන්තර්ජාතික ඉන්ධන සිල්ලර වෙළෙන්දන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා පසුගිය රජයේ මුලපිරීම යටතේ ගිවිසුම් අත්සන් කිරීමෙන් පසු 2023 අගෝස්තු මාසයේදී යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් ශ්‍රී ලංකා වෙළඳපොළට පිවිසියේය.

පවතින ඉන්ධන පිරවුම්හල් 150ක් අත්පත් කර ගැනීමට සහ නව පිරවුම්හල් 50ක් ඉදිකිරීමේ අයිතිවාසිකම් ලබා ගැනීමට සමාගම ඩොලර් මිලියන 27.5ක් ආයෝජනය කළේය.

කෙසේවෙතත්, එහි මූලික ආයෝජනය තිබියදීත්, වෙළඳපොලේ ලාභදායීතාවය නොමැතිකම පවසමින් සමාගම ඉවත් වීමට තීරණය කර ඇත.

මෙය සිදුවන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්ධන සිල්ලර කර්මාන්තයට වැඩි වැඩියෙන් විදෙස් සමාගම් පැමිණෙමින් සිටියදීය.

සිනොපෙක් සහ ආර්එම් පාර්ක්ස් ඉන්කෝපරේෂන් (ෂෙල් සමඟ සහයෝගයෙන්) ද වෙළඳපොළට පිවිස සිටී.

කෙසේවෙතත්, කර්මාන්තය තවමත් රාජ්‍ය පාලනය යටතේ පවතින ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සහ ලංකා IOC වැනි අනෙකුත් කලාපීය සමාගම් විසින් ආධිපත්‍යය දරයි.